Stolpersteine Borne Steentjes: De familie van Gelder – Brinkstraat 15

Auteur: Annette Evertzen

Familie van Gelder

Aron van Gelder en Rozali Stofkooper

Afb. 01: Steentjes Familie van Gelder – Brinkstraat (Foto: Anita Volmer)
Afb. 02: Borne’s strijkje

Aron van Gelder trouwt in 1906 met Rozali Stofkooper, geboren in Lonneker. Aron is musicus en koopman en woont in de oorlog aan de Brinkstraat (nu nummer 15), ze hebben daarvoor aan de Klippenweg gewoond. Eerder woonden ze ook in Duitsland, waar hun zonen Alfred (1907) en Iwan (1910) werden geboren. De andere kinderen zien in Borne het levenslicht: Frits (1913), Cientje Anna (1920), Karel (1922) en Jacob (1924), één ander zoontje overlijdt jong.

Aron speelt als violist in Borne’s strijkje en de harpe Davids. Niet alleen vader Aron is muzikaal, ook zijn kinderen zijn het. Samen spelen ze in Van Gelder’s Jazzband: the Gaiety Hoppers. Aron speelt er viool, en de zonen Alfred, Iwan en Frits respectievelijk altviool, cello en slagwerk.

Zoon Iwan huwt met Elisabeth Schoenmaker uit Bergh, die christelijk is. Hij en zijn vrouw verhuizen in 1934 naar Almelo, waar hun zoon Aron (1934) geboren wordt en in 1943 hun dochter Hetty. Hij overleeft de oorlog omdat hij in Brabant weten onder te duiken, zijn vrouw en kinderen blijven in Almelo wonen.

Ook Cientje Anna, de enige dochter, overleeft de oorlog. Zij verblijft op het moment van deportatie in het ziekenhuis voor een oogoperatie en de zusters van het RK ziekenhuis beschermen haar. Later duikt ze onder in Hengelo.

Alfred en zijn broers Frits, Karel en Jacob wonen in de oorlog nog bij hun ouders.

Hoe Joodse families in de oorlog vaak uiteen werden gerukt, laat de geschiedenis van deze familie zien. Karel en Frits worden eind augustus 1942 samen opgepakt om in Kesteren in het werkkamp te werken. Van daaruit wordt Karel op 16 oktober naar Midden Europa gedeporteerd en Frits gaat drie dagen later naar Auschwitz. Karel leeft nog tot maart 1944, ruim een jaar langer dan Frits. Hun ouders en de zonen Alfred en Jacob worden in April 1943 naar Vught gebracht en vandaar naar Westerbork. De ouders worden vergast in Sobibor, terwijl Alfred en Jacob naar Auschwitz gaan. Alfred wordt in september gedeporteerd en gelijk bij aankomst gedood, terwijl Jacob in november op transport gaat en nog enkele maanden in Polen moet werken. Jacob is 19 jaar als hij sterft.

Karel trouwt in 1942 in kamp Westerbork met Berni Winter, dochter van een sigarenmaker uit Enschede.

Van Aron en zijn gezin herinneren mensen zich vooral hun muzikaliteit en de humor van vader Aron:

Aron van Gelder was een echte geinponem. Hij zat achter in de sjoel en voerde hele gesprekken… Een heel aardige vent… Dat was een violist en zat vol gein en flauwe kul. Die man kon nooit echt ernstig zijn… Aron (Nun) van Gelder zat in de muziek… Aron van ’n oester had een goede band. Ze zaten in de Bornse harmonie… Aron had een orkestje. Hij had de bijnaam ’n oesters… ’n Oesters Joden bleven veel bij elkaar. Van Gelders maken muziek. Viool, drum, harmonica. Woonden in de Brinkstraat en werkten bij Spanjaard… Alfred en Frits van Gelder, die maakten altijd muziek.
Bron: Interviews Jaap Grootenboer.