Auteur: Zwier Kremer
“Mien breur hef miej vanmorgen nen harden worst metbracht.” Hee har bliekboar gin benul meer van tied. Ik keek hum is good an en dach bij miej zölf: “Wet iej eagenlijk wal wee of ik bin. Ken iej dan ow jongsten breur nich mear, den ow tien minuten geleaden nen harde worst in de haande hef ‘edrukt?” (want doar is hee naar gek op.) ‘t Gaf miej een geveul, woar ik nich vrolijk van wörden. En of ut now pien döt of nich, ’t veraandert niks an ’t idee, dat zien verstaand tot stilstaand is ebracht. Dat was miej wal helder ewörden.
Het geet oawer mien oaldsten breur…. Hee is al in de neggentig en zit seends ’n joar of acht in ’t verpleeghoes.
Too hee nog thoes was, was hee nog good biej zien positieven. Zien vrouw was hum al ‘n heeln zet geleden deur ’n ongeneezelijken zeekte van tusken egoan. En umdat hee nogal schrik had veur ‘n dokter, is he, ondaanks dat ziene vrouw vaak probeerd hef um hum d’r hen te kriegen, völs te laat an ziene heupen opereerd. Noa ’n oeteandelijken operatie gung het goan steeds slechter, want deurdat hee völ te lang met un versletten heup hef roondlopen
-hee begon min of meer te kröppelen-, hef hee zien rug ok nog es in de vernieling ejacht. Hoo-t ok was, ’n weg terug was d’r nich en um nog veuroet te können kommen was ’n rolstoel, better gezegd, nen scootmobiel, het aangewezen hulpmiddel woarmet hee de weg op mos. Hee gung d’r met noar Deelden en mangs richting Hettem of Zeenderen. Zodeunig zag hee nog ut een en ander van de weald. En hee veulden zich, ondanks dat hee ziene vrouw mos missen, wier un betke gelukkig.
Hee harr oaweral ook nog wal contacten. Mear ‘t belangriekste was wal ’t contact met de dahliaclub, dee hee vrogger in zien jonge joaren zelf had helpen oprichten.
Mear mangs geet ut aans as dat iej hopt dat ut geet. Hee had in zien leaven onwies zien best edoan veur ziene vrouw en ziene keender. Um de vrouwe is hee oet de textielfabriek stapt; zee kon nicht teggen “t dree-ploogenwark van hum, woarduur zee eens in de dree wekke ’s nachens alleen was en dat alleen wean kon zee nich teggen en too is hee tuinman wörden. In de oavenduren studeren he vuur de neudige papieren, um toch nog wat vuuroet te können kommen en dat is hum good of’egoan. Hee was aait gangs met ’t een of aander um ‘t gezin good an de proat te hoalden. Goardens oonderhoalden en karsbeume verkopen. En later kwamen d’r nog es karststukskes biej, dee hee bezunders mooi kon maken en dus ok wal good an de man bracht. En as zien jongs un good stel harsens hadden en dee gebroeken wollen, dan konnen zee wieder studeren. Nee, hee had d’r onwies völle veur oawer en dat hadde. Mear as ‘t nich gung zoas ‘t mos goan, dan kon hee mangs ok alderbarstens verkeerd wean. Dan was hee, zoogezegd, nich te proemen. Mear ut gung hum aait um de zöarg vuur ’t gezin. Misschien was hee as va nich aait de gemakkelijkste, mear as -t op verantwöarding an kwam, dan krigge ‘nen dikken voldoende.
En toch, mangs geet ut aans dan dat iej hopt dat ut geet.
“Zuster….. Ik wol efkes van ’t bedde of, mear ik kan d’r nich oet kommen. Kön ie miej doar nich efkes met helpen?” “Nee, nee, dat geet nich. Want iej bint opereert en majt oe nog nich te völle verreuren. Vannacht biej nog al onrustig west en too he-w de dekkens wat strakker an motten trekken, zoda-j d’r nich oet konnen vallen.” Zee sprak zien moders sproake en dat keump vertrouwd oawer, zodat hee met heur antwoord tevrean was. In werkelijkheid was hee vast eknupt umdat hee nogal oardig wild was ‘ewest. As iej oald bint en opereerd wordt, dan kan d’r wal is zoiets as delier, geleuf ik ontstoan. Dan kö-j mangs weerspannig en mösterig wean teggen leu de ow noabiej bint. En dát was hee dan ook wal mangs. “Ik zal es kieken of alle slengskes en wat d’r biej heurt good functioneert. Zo te zeen geet alles good.” En weg was de zuster al wier. Hee lag ‘n zetke veur zich oet te kieken en nam zich veur um de dokter te vroagen wanneer hee wier noar hoes hen moch. Oale leu kunt zich mangs wal good schikken in de situatie at ut mear op ’n vertrouwde meneere verteld wordt. Mear toch veult ze zich ut beste op heur gemak in hun eagen vertrouwde omgeving en dat is: thoes.
“Hoo is-t goan…geet ut ow good?” vroog ik too-k hum kwam bezeuken. “Dat weet ik eagenlijk nog nich. Ik heb nog gin dokter esprökken. En de zuster kon d’r miej ook niks oawer vertellen. Ik maj miej nog nich verreurn en ik maj ok nog nich oet bedde, want de operatie is nogal zwoar oet evöllen. Onderwiel kwam d’r ‘nen zuster biej ’t bedde en too vroag hee: “Zuster wanneer keump de dokter langs.” ”Den is al lang wes, mear iej sleupen zo röstig, dat hee ow nich wakker maken wol. ”En wat hef hee zeg zuster.” “Ie majt morgen probeern oet bedde te kommen en dan keump d’r ‘nen therapeut um ow te helpen met veurzichtig wier te leren lopen.” “Dat vin ik wal fijn, want dan kaan-k hoppenlijk wier snel op hoes an.” Doar was hum nog al völ an gelegen.
Want woar hee nogal bang veur was; dat was het plan dat ze hum noar ’t verpleeghoes hebben wollen. De keender hadden ut d’r al zo vake oawer had. En dat stun hum helemoal nich an en dan kon hee nogal onwies oetpakken. Hee vun namenlijk zölm dat hee nog best wier in zien eagen hoes wean kon. Hee was in ’t verleden thoes wal es daal e-pleart, mear dat kan ’n besten nog wal oawerkommen. Nee, noar ’t verpleeghoes, dat leek hum mear niks. Too hee mie vertöll oawer zien geveul, zea ik: “Moj is good luustern, as iej ow best doot um te können lopen, zoda-j de trappe op könt kommen en iej ow fatsoenlijk könt waske, dan deank ik da-j doar nich hen hooft.” ”Oh, ja? Mean ie dat?”
Mear hoo zit dat dan met mien hoes; ik heb heurd, dat de hele buurt wördt sloopt um d’r op ‘t plein nieje en völ meer huuze te können bouwen.” Ik had doar wal es iets oawer heurd, mear d’r wordt wal vaker wat zegt. En vuurdat ut zowied is, meestal doert dat dan nog wal een flink aantal joaren. Want loa-w eerlijk wean. De ambtelijke möllens, maalt vake langzaam. “Hoo-t ok is: “Zorg iej now mear da-j good an ’t lopen komt en as de thera-peut keump, doo dan wal wat hee ow zegt; meer kaan-k ow nich roaden.”
De huuze wörden offebrökken en hee zat now al wier enige tied in ’t verpleeghoes. Mear hee von ‘t mear niks. ‘t Etten was wal good, ok al was ’t, wat de smaak angeet, vaak van ’t zölfde. Mear ‘t kon slechter. Hee wol d’r dan ok nich te völ oawer klagen. Zo geet ut now eenmoal: Oale leu wilt geern loaten heuren, dat ze tevrean bint. Hee was dan ok gin oetzoondering. Elke dag kreeg hee op tied zien köppn koffie, mangs un keuksken d’r biej; nee… dat zat wal good. Of en too gungen ze ok met hum noar boeten; dat deden dan meestentieds vriewilligers, want de verzorgers hadden doar gin tied veur. “Heb iej zölf dan gin scootmobiel meer?”vröag ik. “t Gung nich mear, zearn de verpleegsters.” Ze hadden ut wal met hum probeerd. Ze waren ’n stief keteerke met hum noar boeten ‘wes en zearn too: “Dat kö-w wal vergetten. Te geveurlijk, want ’t is völs te drok op de stroate en dan bint wiej hum zo kwiet.” Zo is-t egoan en dus kwam hee nich mear in anmearking veur zo’n mobiliteitsinstallatie en mos hee zich mobiliteitsinstallatie en mos hee zich nog alleen veurtbewegen met een veerwieler, dee hee dan met beaide haande mos andrieven. Mear dat ding leup zo zwoar “Doar kom iej nich wied met”, dacht ik. Hee was hierdeur natuurluk wal meer an zien hoeskamer ekluusterd. Zo kon hee dus nich meer op eigen geleagenheid noar ziene grote leefde: de bloomenhof van de dahliaclub.
Hee was gelukkig nog good biej zien positieven. Mear dat ko-j lang nich aait zeggen van zien hoeskamergenoten. Langzaam kreeg ik ’t geveul dat hee vaker terug veel op ut verleden. Nog slimmer von ik, dat ut langer ging doern, vuurdat hee wus wee of ik was. Ens in de zovöl tied kwam ik biej hum, um ziene heure te sniejen. Ik had wal gin sniederspapieren, mear wal alle gereedschappen doorveur. En ik redden d’r miej wal oardig met, al zeg ik ut zölm.
In het begin nich; mear noa un paar joaren, mearken ik dat ziene kamergenoten steeds wieder achteroet gungen en dat hee doar in met gung. D’r wörden biejnoa gin woord sprökken. Now was hee ok nich één van de sproakzaamsten, mear as iej oawer goardens en bloomen begunnen, dan kwamen hee good op stoom. Dan harr hee onwies völ te vertellen.
Mear mangs geet ut aans dan dat iej wilt dat ut geet.
Hee wörden steeds stiller. As iej biej hum op bezeuk kwamen, dan zat hee steeds vaker met de kin op de börst en met de ogen too. D’r wörden dan ok gin woord esprökken in de gezamelijke woonkamer. Op een dag kwam ik biej hum en nam ik hum met noar zien keamerke um de heure wat biej te warken, want iej konden ze al biejnoa vlechten. ’t Wörden dus hoog tied. “Zo Jong: now geet ut gebeuren en zult wiej d’r is wier wat moois van maken.” En too gung ‘t gangs. Noa ’n stief keteerke was ik kloar en too wiej weer noar de gang gungen um met de lift noar beneden te goan zea hee op ens: “Frits bin iej dat.? Heb ie miej knipt?” “Nee jong, dat was nich Frits, mear ik… ow jongsten breur.
Dat waren de eerste verschienselen, woarvan ik dacht dat dat nich neudig was wes. Want ik leas oaweral dat leu heel völ mut dreenken. Hee krig op tied zien bekske koffie en ok zien börrelke; niks mis met. Mear doarmet bi-j d’r nog nich. Leu möt meer dreenken as ’n köpken koffie. Dat is nog lang gin twee liter vocht per dag, en zeker in de ruumte woar de temperatuur nogal an de hoge kaant is. Ik bin d’r van oawertuugd, dat a-j ’t verstaand op de riej wilt hoalden, da-j dan meer mut dreenken.’t Benul verschrömpelt, ’t wordt nich genog smeert.
Tot slot
Hee wol leewer nich noar ’t verpleeghoes maar d’r is op hum in eproat, dat ut nich aans kon.
Zien hoes ‘wörden sloopt.
En hee kreeg ‘t goan nich mear gangs, zo as ’t had mötten wean.
’n Scootmobiel kreeg hee ok nich mear oonder ‘t gat.
Iemand zea teggen miej: “Mear hee is now toch wal tevrean?”
Joa…en hee wet nich mear better.
Toch wol hee nich.
Mear allns went…
Kottens hebbe wiej hum weg ebracht.
Hee hef ’t hoger op’ezöcht
Now is e d’r nich mear.
Mear doaran waren wiej al een zetke ‘ewend….
Was getekend: zien breur.
(–> naar PDF versie van deze publicatie)
(–> naar inhoudsopgave 2019-02)
(–> naar Boorn & Boerschop pagina)