Boorn & Boerschop Publicatie

Boorn & Boerschop 2006-02: DE BOERDERIJEN VAN HERTME 2

1 oktober 2006
wvo

Auteur: H.A.M. Woolderink

In de vorige aflevering beschreven wij in vogelvlucht de oude erven van Hertme en de bewoners. In dit vervolgartikel wordt de volkstelling van 1795 behandeld en worden de huizen genoemd die in 1801 werden omgeslagen om een bijdrage te leveren aan de marke, een soort belasting dus. Als bijlage is nog een lijst van bewoners van de boerderijen in Hertme in 1988 opgenomen.

In 1795 wordt er weer een volkstelling gehouden (Lit. 7). Het blijkt dat de bevolkingsdruk enigszins is afgenomen, want in Hertme worden dan in totaal 208 personen geteld. Hierna volgen de namen van de hoofden der huisgezinnen, hun beroep en het aantal personen dat hun gezin telt. De volgorde der namen is zoals in de volkstellingslijst. Tussen haakjes wordt het nummer en de naam gegeven overeenkomstig de vorige aflevering (zie Boorn en Boerschop 2006 nummer -1-).

Afb. 01: Erve Velthuis zoals het prachtige voorhuis van verre zichtbaar is vanaf de Velthuisweg

Lijst van de tellinge der menschen, in de boerschap Hertme gerigts Borne. Gedaan tussen 21 en 31 october 1795 volgens publicatie van de reprezentanten van ‘t volk van Overijssel.

(42 Jenneboer) Gerardus Jenneboer bouwman 2
( 9 Stroonboer) Geziena Stoonboer bouwman 7
(29 Oude Egberink) Hendriena Snieders wever 3
( 7 Engbrink) Hindrik Egbrink bouwman 10
(31 Rutgerink) Jan Rotgerink bouwman 3
(32 Schopman) Jannis Schuurink wever 4
(43 Rekkers Rutte) Hendriena Laarhuis behoeftig 2
(43 Rekkers Rutte) Zwenne te Wierik daghuurster 3
(13 Laarhuis) Fenne Laarhuis behoeftig 2
(20 Sonder) Gerrit Zanders wever 9
(14 Wevershuis) Waander Weevers wever 3
(15 Kostershuis) Zweer Gospelen catoenspinner 9
(10 Groothuis) Berent Groothuis bouwman 6
(33 Oude Groothuis) Geeze Oude Groothuis spinster 3
(21 De Kolk) Bertus Kolk wever 5
(34 Koster) Antony Koster bouwman 5
(44 R.K.Pastorie) De pastoor Muller op den kolk
(35 Oude Haar) Jan Oude Haar wever 2
( 6 De Haar) Grades Haarink bouwman 5
(24 Hulshuis) Jan Hulshuis wever 8
(12 Pigge) Hindrik Pigge bouwman 3
(26 Kolner) Bertus Kölner bouwman 5
( 8 Kolner Jans) JanKölner bouwman 5
(45 Weghorst) Hindrik Weghorst daghuurder 2
(36 Emptenbelt) Gerrit Kleissen klompmaker 5
(46 Roskam) Hindrik Roskam wever 5
(37 Zwartkotte) Jan Zwartkotte wever 7
(11 Meulenbroek) Jan Molenbroek bouwman 8
(38 Oude Meulenbroek)Jan Oude Moelenbroek wever 4
(19 Oude Veldhuis) Bertus oude Veldhuis wever 3
( 2 Veldhuis) Jan Veldhuis bouwman 6
(39 Hofte) Lambert Hofte daghuurder 3
(23 Pieper) Gerrit Jan Pypers wever 2
(27 Oude Aaldrink) Gerrit oude Aalderink daghuurder 4
(25 Oude Greve) Fenne Oude Greevink wever 4
(25 Oude Greve) Jannis Oude Greevink wever 2
( 5 Aalderink) Jan Aalderink bouwman 6
(22 Kotte) Gerrit ten Kate daghuurder 4
( 3 De Greve) Jan Greevink bouwman 8
(28 Hommers) juffer Hommels op Bertelink
( 4 Groot Bertelink) Gerrit Bertelink bouwman 3
(40 Oude Bertelink) Jannis Oude Bertelink wever 3
(41 Klein Bertelink)Antony Bertelink bouwman 5
(18 Strykershuis) Berent Strykers spinner 2
(17 Oude Misdorp) Janna Oude Misdorp behoeftig 2
(30 Boomkamp) Stiene Grimberg catoenspinster 3
( 1 Misdorp) Gerardus Misdorp bouwman 7

Afb. 02: Het helaas verdwenen “erve Pigge ” dat aan de Pigge Landen heeft gestaan nabij de Hertmerweg

Tot slot van de serie overzichten van huizen in Hertme wordt hier opgenoemd een “uitzetting” (= verdeling of omslag naar draagkracht) over de marke Hertme uit het jaar 1801. Als de marke geld moest betalen voor b.v. de grondbelasting of het onderhoud van de kerk, de pastorie of de school, dan werden de kosten naar rato van draagkracht omgeslagen (uitgezet) over de diverse boerderijen.

Er is nog een bewaard gebleven uitzetting over de marke Hertme (opgemaakt in de maand maart 1801; Lit. 8). Er werd blijkbaar grond aangekocht benodigd voor de kerk te Hertme.

( 1 Misdorp) Misdorp fl. 22, 10, 0
(30 Boomkamp) Boomkamp fl. 5, 12, 8
( 9 Stroonboer) Stroonboer fl. 15, 0, 8
(42 Jenneboer) Jenneboer fl. 7, 10, 0
(29 Oude Egberink) Oude Egbrink fl. 2, 16, 4
( 7 Engbrink) Egbrink fl. 18, 15, 0
(31 Rutgerink) Jan Rotgerink fl. 7, 10, 0
(32 Schopman) Schopman fl. 5, 12, 8
(43 Rekkers Hutte) Abram fl. 3, 15, 0
(13 Laarhuis) Laarhuis fl. 1, 2, 8
(14 Wevershuis) Wevers fl. 7, 10, 0
(20 ‘t Sonder) Zonders fl. 7, 10, 0
(15 Kostershuis) Gospelen fl. 7, JO, 0
(10 Groothuis) Groothuis fl. 19, 13, 12
(33 Oude Groothuis) Oude Groothuis jl. 7, 10, 0
(21 De Kolk) Bertus Kolk jl. 7, 10, 0
(34 Koster) Koster fl. 9, 7, 8
(35 De Oude Haar) Oude Haar fl. 7, JO, 0
( 6 De Haar) Haarink fl. 19, 13, 12
(12 Pigge) Pigge fl. 11, 5, 0
(26 Kolner) Bertus Kölner fl. 15, 0, 0
( 8 Kolner Jans) Jan Kölner fl. 19, 13, 12
(45 Weghorst) Weghorst fl. 7, 10, 0
(– Timmerman Saasveld Timmerman fl. 7, 10, 0
(36 Emptenbelt) Emptenbelt fl. 7, JO, 0
(46 Roskam) Roskam fl. 7, JO, 0
(37 Zwartkotte) Zwartkate fl. 3, 15, 0
(38 Oud Meulenbroek)Luerkhuis fl. 6, 15, 0
(11 Meulenbroek Molenbroek fl. 11, 5, 0
(19 Oud Veldhuis) Oude Veldhuis fl. 6, 11, 4
( 2 Veldhuis) Veldhuis fl. 19, 13, 12
(39 De Hofte) Hofte fl. 5, 5, 0
(23 Pieper) Pyper fl. 5, 12, 8
(25 Oude Greve) Wed. Oude Greevink fl. 4, 13, 12
(25 Oude Greve) Jannis Oude Greevink fl. 4, 13, 12
( 3 De Greve) Greevink fl. 19, 13, 12
( 4 Groot Bertelink Gerrit Bertelinkfl. 18, 15, 0
(40 Oude Bertelink) Oude Bertelink fl. 5, 12, 8
(41 Klein Bertelink)Tony Bertelink fl. 18, 15, 0
(18 ‘t Strykershuis)Strykers fl. 5, 12, 8
(17 Oude Misdorp) Oude Misdorp fl. 3, 15, 0
( 5 Aalderink) Aalderink fl. 19, 13, 12
(27 Oude Aalderink) Oude Aalderink fl. 6, 11, 4
(22 Korte) Kateboer fl. 5, 1,2 8

De volgorde in deze lijst is nagenoeg identiek aan die van de volkstelling van 1795 en is tevens gesteld in hetzelfde handschrift. We missen echter het Hulshuis (24) omdat de bewoner protestant was, alsmede het Hommers (28) en de R.K. Pastorie (44). De lijst is als bijlage 1 bij dit artikel is opgenomen.
De in de lijst genoemde geldbedragen zijn uitgedrukt in guldens, stuivers en penningen. 1 Gulden had, net als voor de invoering van de Euro, een waarde van 20 stuivers en een stuiver had een waarde van 16 penningen.

Afb. 03: Ook erve Roskam is helaas verdwenen. Het heeft gestaan aan de noordzijde van de Oude Postweg, precies tegenover het kerkpad

Hoewel het overzicht erg “in vogelvlucht” is, hoop ik toch dat de lezer door het gebodene een idee krijgt over het ontstaan van de samenleving in de buurtschap (thans kerkdorp) Hertme en over de ouderdom van de daarbij betrokken boerderijen. Daarin zijn ook enige wetenswaardigheden verweven over het leven in lang vervlogen tijden.

H.A.M. Woolderink.

Literatuur

  1. Drs A.L. Hulshof,
    Het Schattingsregister van Twente van 1475. Zwolle 1953.
  2. Het verpondingsregister van Twente van 1601. Vereniging Oudheidkamer Twente 1985.
  3. R.A.O. Statenarchief nummer 2456.
  4. R.A.O. Statenarchief nummer 2604.
  5. Vuurstedenregister 1675; R.A.O. Statenarchief nummer 2568.
  6. Volkstelling 1748; R.A.O. Statenarchief.
  7. Volkstelling 1795; R.A.O. Statenarchief.
  8. Uitzettinge over de markte Hertme; ArchiefR.K.Parochie Hertme.
Afb. 04:

Bijlage 1: De bewoners van de boerderijen in Hertme anno 1988

  1. Misdorp Fam. de Jong Kruisselbrink 1
  2. Veldhuis Fam. J. Blenke Weteringsdwarsweg 1
  3. De Greve Fam. ten Dam Aalderinksweg 2
  4. Bartelink Fam. ter Keurs Weerselosestraat 301
  5. Aalderink Fam. Meijer Veldhuisweg 1
  6. De Haar Fam. M. Huiskes Hertmerweg 35
  7. Engbrink Fam. Broekhuis Hedeveldsweg 3
  8. Kolner Jans* Fam. Stege Oude Postweg 1
  9. Stroonboer Fam. Kraaijeveld Hedeveldsweg 1
  10. Groothuis Fam. W. Meijer Lodieklanden 1
  11. Meulenbroek H. Meulenbróek Meulenbroekseweg 1
  12. Pigge afgebroken ongeveer 1948
  13. Laarhuis afgebroken ongeveer 1842
  14. Wevershuis Fam. T. Misdorp Hedeveldsweg 5
  15. Kostershuis Fam. H. Schabbink Lodieklanden 2
  16. Kuipershuis Fam. Lohuis Piggelanden 1
  17. Oude Misdorp*2 Fam. Olde Veldhuis Hedeveldsweg 10
  18. Strykershuis afgebroken
  19. Oud Veldhuis afgebroken ongeveer 1840
  20. Sonder Fam. Stubbe Hedeveldsweg 7
  21. De Kolk*3 verplaatst ongeveer 1902
  22. Kotte*4 Fam. Kemna Piepersveldweg 5
  23. Pieper Fam. Russchenkamp Piepersveldweg 9
  24. Hulshuis Fam. ter Keurs Hertmerweg 36
  25. Oude Greve Fam. H. Hesselink Piepersveldweg 7
  26. Kolner (Strik) Fam. Hilbrink Kerkweg 3
  27. Oude Aalderink afgebroken voor 1820
  28. Hommers Fam. Jensma Bartelinksweg 2
  29. Oude Egberink Fam. Zegger Hedeveldsdwarsweg 1
  30. Boomkamp afgebroken
  31. Rutgerink afgebroken
  32. Schopman afgebroken ongeveer 1876
  33. Oude Groothuis Spookhuis, onbewoond Lodieklanden 4
  34. Koster*5 Fam. A.H. Schabbink Kerkweg 1
  35. Oude Haar afgebroken
  36. Emptenbelt Fam. Kleissen Kerkweg 2
  37. Zwartkotte Fam. Back Zwartkotteweg 2
  38. Oude Meulenbroek*6 Fam. Oude Egbrink De Marke 1-3
  39. Höfte Fam. Hesselink Höftendiek 6
  40. Oude Bartelink afgebroken voor 1820
  41. Klein Bartelink afgebroken ongeveer 1837
  42. Jenneboer Fam. Hobbelt Hedeveldsweg 6
  43. Rekkers Hutte Fam. Vollenbroek Bartelinksweg 1
  44. R.K. Pastorie Pastoor Lensen Hertmerweg 29
  45. Weghorst Fam. Weghorst Hoge Horst 2
  46. Roskamp Fam. Regtuit Oude Postweg 3
    –.Timmerman, Fam. Workel, Dulderbroekweg 14 Saasveld

*1 Verplaatst ongeveer 1850
*2 Verplaatst ongeveer 1828
*3 Verplaatst ongeveer 1902
*4 Verplaatst, lag eerst bij De Greve
*5 Verplaatst ongeveer 1840
*6 Verplaatst ongeveer 1840, lag naast Meulenbroek

(–> naar PDF-versie van deze publicatie)

(–> naar Inhoudsopgave 2006-02)

(–> naar Boorn & Boerschop pagina)