Auteur: A.A. ten Kate
Uren, dagen, maanden, jaren, vliegen als een schaduw heen
Deze keer neem ik U graag mee voor een bezoek tijdens de kerkdienst. De dominee staat op het punt zijn preek te beginnen. Omdat hij zijn stem ook al heeft gebruikt bij de gebeden, heeft hij een droge keel en behoefte aan een slokje water. Een beker staat daartoe altijd gereed op de fraaie antieke houder. Zo op het oog wijst niets erop dat deze houder ooit een andere functie heeft gehad. Nog minder dat deskundigen het eerst onlangs eens werden over het eigenlijke vroegere gebruik ervan. In de officiële beschrijving van de inventaris heet het “No. 29, Offerschaaltje (vraagteken) enz.; koper; l” helft 19″ eeuw”. Kort geleden hebben ze het maar eens gevraagd. Onder voorwaarde dat de naam Stephanus nu eindelijk eens op de juiste manier wordt geschreven, wil ik deze vraag beantwoorden.
Er is hier in de loop van de eeuwen zoveel gewijzigd, veranderd en verplaatst dat ik diep in mijn geheugen moest graven alvorens ik wist wat er vroeger op die houder stond: de zandloper. Deze zandloper kunt U nu vinden in de vitrine in de nis rechts op het koor. De vermoedelijk in de 17de eeuw gemaakte, zandloper werd in de kerk gebruikt ter controle van de lengte van de preek. Hoe lang de preek mocht/moest zijn, is niet meer te achterhalen want zand zit er niet meer in.
De kerkeraad stelde destijds de duur van de preek vast en daarop werd de zandloper dan ingesteld. Voordat de predikant zijn retorische gaven kon gaan ontplooien, keerde hij de zandloper om en kon zo de tijd in de gaten houden. Aangezien men hier in Twente houdt van “Een korte preek en een lange metworst” mogen we gevoeglijk aannemen, dat de voorganger de preek niet te lang mocht maken.
Om dit verhaal compleet te maken geef ik nog een beschrijving van de zandloper en de antieke houder. De zandloper: Groenkleurig glas, bestaande uit twee peervormige flesjes met een ring rond de opening, gevat in een donkergroen houten omhulsel bestaande uit twee ronde schijven verbonden door vijf spijltjes. De houder: Een golvende metalen arm met bladwerk bevestigd tegen een vaasvormige metalen wand; op de vaasvorm een pijnappel(-tje) en aan de zijden ramskop(pen)(-jes). Om de vaasvorm “en detail” te bekijken moet men op de kansel staan.
A.A. ten Kate
(–> naar PDF-versie van deze publicatie)
(–> naar Inhoudsopgave 1998-01)
(–> naar Boorn & Boerschop pagina)